همان طور که می دانیم برای توزیع انرژی الکتریکی تولید شده، از سیم ها و کابل ها استفاده می شود. سیم یا کابل به یک هادی گفته می شود که بتواند جریان برق یا سیگنال های الکتریکی را از خود عبور داده و در عین حال نسبت به اطراف خود عایق باشد تا در شرایط کاری مختلف دچار مشکل نشود.
کابل و سیم از نظر نوع هادی، عایق بندی، شرایط نصب و … با هم تفاوت دارند. سیم به یک هادی گفته می شود که معمولا تک رشته بوده و با یک لایه عایق پوشانده می شود اما کابل ممکن است از تعدادی هادی که نسبت به یکدیگر و زمین عایق شده باشند، تشکیل شود. به طور کلی می توان گفت که تمام کابل ها و سیم ها از دو قسمت اصلی عایق و هادی تشکیل شده اند که در ساختمان هر کدام به روش خاصی به کار برده شده است.
هادی:
بخش هادی، هسته‌ی اصلی سیم و کابل را تشکیل داده و وظیفه‌ی انتقال جریان الکتریسیته را بر عهده دارد. هادی معمولاQ از جنس مس و آلومینیوم و در شکل و سطح مقطع های متفاوت ساخته می شود. قسمت هادی ممکن است به صورت افشان، نیمه افشان، مفتول و در شکل های دایره ای و سکتور در سیم ها و کابل ها مورد استفاده قرار گیرد. انواع هادی ها با حروف اختصاری زیر نمایش داده می شوند:
r : سطح مقطع دایره ای
s : سطح مقطع مثلثی
e : هادی تک رشته یا مفتول
m : هادی چند رشته یا افشان
عایق:
بخش عایق سیم و کابل، نقش حفاظت هادی در برابر اتصال به سایر قطعات را بر عهده دارد و به صورت یک روکش در تمام سطح هادی کشیده شده و آن را نسبت به محیط اطراف خود عایق می کند. این پوشش در انواع مختلف ساخته می شود که می توان به کاغذهای آغشته به روغن، عایق های لاستیکی و پلاستیکی اشاره کرد.
غلاف:
در کابل ها بعد از عایق کردن هادی ها نسبت به یک دیگر، آن ها را در پوشش عایق دیگری به نام غلاف قرار می دهند. این پوشش نیز در انواع کابل به صورت متفاوت ساخته می شود. نوع ساده‌ی غلاف فقط یک روکش پلاستیکی می باشد اما در کابل های مخصوص ممکن است با لایه های فلزی نیز ساخته شود. این لایه‌ی فلزی که از جنس های مختلف ساخته می شود زره نام دارد. زره زیر غلاف قرار گرفته و وظیفه‌ی حفاظت کابل را در برابر تنش های مکانیکی بر عهده دارد.
نکات کلی در مورد سیم:
۱- سیم ها معمولا از جنس مس و یک لایه عایق PVC می باشند.
۲- تا ولتاژ ۷۵۰ ولت و تا سطح مقطع ۲۴۰ میلی متر مربع ساخته می شوند.
۳- در تابلو برق ها و تاسیسات ثابت نصب شده و در مقابل رطوبت به حفاظت نیاز دارند.
۴- در تاسیسات باید در داخل داکت و یا لوله به کار برده شوند.
۵- استفاده‌ی سیم در داخل و یا روی سطح بدون حفاظت های ذکر شده مجاز نمی باشد.
نکات کلی در مورد کابل:
۱- کابل ها معمولا از تعدادی هادی که نسبت به هم و محیط عایق شده اند تشکیل می شوند.
۲- تا ولتاژ ۳۸۰kv (کابل های فوق فشار قوی) و تا سطح مقطع ۱۰۰۰ میلی متر مربع ساخته می شوند.
۳- کابل را می توان با شرایط خاص به صورت مستقیم در داخل خاک، آب و یا روی سطح نصب نمود.
به عنوان مثال لایه های یک نمونه کابل فشار قوی به صورت تصویر زیر است:
براى جلوگیرى از اشتباه و جهت تشخیص سیم هاى کابل از یکدیگر، عایق سیم هاى هادى را در رنگ هاى مختلف انتخاب مى کنند:
تعداد سیم های کابل |
رنگ عایق سیم های کابل بدون سیم ارت |
رنگ عایق سیم های کابل با سیم ارت |
۱ سیمه |
سیاه |
- |
۲ سیمه |
سیاه - آبی |
- |
۳ سیمه |
سیاه - آبی - قهوه ای |
سبز و زرد - آبی - قهوه ای |
۴ سیمه |
سیاه - آبی - قهوه ای - سیاه |
سبز و زرد - آبی - قهوه ای - سیاه |
۵ سیمه |
سیاه - آبی - قهوه ای - سیاه - سیاه |
سبز و زرد - آبی - قهوه ای - سیاه - سیاه |
۶ سیمه و بالاتر |
تمام سیم ها سیاه و دارای شماره اند |
سبز و زرد - بقیه سیم ها سیاه و دارای شماره اند |
رنگ بندى عایق سیم ها بر اساس استاندارد VDE 0271 آلمان و 1-670 مؤسسه تحقیقات صنعتى ایران
