احتمالاً تاکنون به دلایل مختلف واژۀ IP را در مکان های مختلف دیده یا شنیده اید. به عنوان مثال، موتور دارای IP چند است یا برای انتخاب تابلو مناسب جهت نصب در شمال کشور، تابلو باید دارای چه مشخصاتی باشد؟ علاوه بر این ها در زمان سفارش و خرید موتور، تابلو فرمان آسانسورها، پله برقی و … نیز با عبارت IP روبرو شده یا خواهید شد.
تجهیزات برق و اتوماسیون صنعتی که در تأسیسات صنعتی و ساختمانی استفاده می شوند باید متناسب با مکان و فضای مورد استفاده انتخاب شوند و بتوانند به نحو مطلوب و بدون ایجاد خطر مورد بهره برداری قرار گیرند. بدین منظور در انتخاب تجهیزات، علاوه بر پارامترهای برق صنعتی نظیر ولتاژ، آمپر، توان و …، محفظه ای که قطعات و تجهیزات در آن جا سازی می شوند نیز باید مناسب با شرایط مکانی و صنعت مورد استفاده انتخاب شوند. بدنه وظیفۀ محافظت از قطعات درون آن را به عهده دارد و اولین خاصیت آن این است که از ورود اجسام یا ذرات خارجی و رطوبت به داخل دستگاه جلوگیری نماید. درجه محافظت بیانگر این موضوع است که تا چه حد می‌توان بدون در نظر گرفتن امنیت به مقاومت دستگاه اطمینان کرد.
درجه حفاظت (IP) یا Ingress Protection اصطلاحی در استاندارد IEC ۶۰۵۲۹ است که بر اساس آن محفظه‌های تجهیزات الکتریکی با کدهای استانداردی با دو حرف IP در کنار دو رقم، از نظر نفوذ در برابر عوامل خارجی تقسیم‌بندی می‌شوند. رقم اول که بین ۰ تا ۶ است سطح حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و نیز حفاظت افراد را مشخص می‌کند. رقم دوم بین ۰ تا ۸ است و میزان حفاظت را در برابر نفوذ آب (و نه هیچ مایع دیگر) مشخص می‌کند. هر چه این رقم‌ها بیشتر باشند میزان حفاظت بیشتر است.
این نماد در سیستم های مخابراتی از قبیل تجهیزات جانبی مراکز تلفن سانترال، پست های مخابراتی، اتصالات مخابراتی، کافو و حتی گوشی های بیسیم و هم چنین در تجهیزات برقی از قبیل کلید و پریزهای برق نیز کاربرد دارد.
استاندارد درجه حفاظت یا سیستم طبقه بندی IP توسط گروه حفاظت تجهیزات الکتریکی برای دو دلیل ارائه شده است:
۱- حفاظت از افراد در مقابل دسترسی به قطعات خطرناک و حفاظت از تجهیزات در برابر ورود مواد جامد خارجی
۲- درجه حفاظت در برابر ورود آب به تجهیزات
درجه حفاظت در برابر این دو شرایط با استفاده از کد آی پی مشخص شده است.
به این ترتیب استفاده از این سیستم اجازه می دهد تا کاربر بتواند تشخیص دهد در شرایط خاص آب و هوایی و در مکان های خاص از چه وسیلۀ الکتریکی استفاده کند. بسیاری از تجهیزات الکترونیکی باید در طول مدت استفاده در مواجه شدن با آلاینده‌ها، رطوبت و ضربه از خود مقاومت نشان دهند. کلاس IP مشخص‌کنندۀ این موضوع است که تا چه حد می‌توان بدون در نظر گرفتن امنیت به مقاومت دستگاه اطمینان کرد.
جدول درجه حفاظت IP:
IP یک کد دو رقمی است به شکل IPXY
کلمۀ IP که در تمامی کد ها مشترک است. اولین رقم (X) نشان دهندۀ درجه حفاظت در برابر تماس و نفوذ اجسام خارجی (هر نوع جسم خارجی نظیر گرد و غبار، ابزار و …) و دسترسی به قسمت های خطرناک است و دومین رقم (Y) نیز درجه محافظت در مقابل نفوذ رطوبت، آب و مایعات را نشان می دهد.
به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت کلاس IP مشخص‌کننده‌ی این موضوع است که تا چه حد می‌توان بدون در نظر گرفتن امنیت اضافی، به مقاومت دستگاه در برابر نفوذ اجسام جامد و مایع اطمینان کرد. در تصویر زیر ساختار کد IP را مشاهده می‌کنید.
لطفا برای قرائت کد حفاظتی این نکات را در نظر بگیرید:
۱- ممکن است در کد IP، بعد از دو رقم اول، تعدادی حرف آورده شود. این حروف اختیاری بوده و شامل حروف اضافی و حروف مکمل می‌شوند.
۲- درصورتی‌که بیش از یک حرف مکمل در کد IP استفاده شود، این حروف باید طبق حروف الفبا مرتب شوند.
۳- قرار دادن حرف X به‌جای رقم اول و دوم، به معنی مهم نبودن این حفاظت در تجهیز مورد نظر است. این کار هنگامی انجام می‌شود که از حروف در بیان کد استفاده شده باشد. به‌عنوان‌مثال IPXXB به معنی حفاظت تجهیز در برابر تماس با انگشت دست است.
طبق جدول زیر، رقم اول بعد از عبارت IP بین ۰ تا ۶ بوده و نشان‌دهندۀ میزان حفاظت بدنۀ تجهیز در برابر تماس قسمتی از بدن انسان و نفوذ یا اجسام جامد خارجی است.
طبق جدول زیر، رقم دوم بعد از عبارت IP بین ۰ تا ۸ بوده و نشان‌دهنده‌ی میزان حفاظت بدنه‌ی تجهیز در برابر نفوذ آب است.
طبق جدول زیر، حرف اضافی (Additional Letter) نشان‌دهندۀ میزان حفاظت افراد در تماس با اجزای خطرناک تجهیزات الکتریکی است.
طبق جدول زیر، حرف مکمل (Supplementary Letter) نشان‌دهندۀ اطلاعات تکمیلی در مورد دستگاه، شرایط و محیط تست آن است.
