سیم و کابل تقلبی آن قدر در کشور ما افزایش یافته است که در بیش از ۷۰ درصد منازل و ساختمان های ساخته شده ایران به کار گرفته شده اند. طبق آمار اعلام شده توسط سازمان آتش نشانی، حدود ۲۵ درصد آتش سوزی هایی که در تهران اتفاق می افتد به علت استفاده از همین سیم و کابل هاست. باندهای مافیایی در کشور وجود دارد که اقدام به تولید و صادرات سیم و کابل های تقلبی می کنند.
سیم و کابل های تقلبی و بی کیفیت که با تلفات بالایی نسبت یه سیم و کابل های برق استاندارد مورد استقبال مردم قرار گرفته است باعث می شود تا ضمن افزایش تلفات شبکه برق در بخش توزیع و مصارف خاگی باعث بروز آتش سوزی های گسترده در کشور شود.
جنس ضعیف و بی کیفیت عایق این سیم ها و ایجاد حرارت بالای ناشی از تلفات برق در آن ها به راحتی شرایط ایجاد جرقه و آتش سوزی را در ساختمان ها فراهم کرده است طوری که سازمان آتش نشانی عامل بیش از ۵۰ درصد آتش سوزی ها را ناشی از اتصالات برق می داند. گرچه اتصالات برقی تماماً ناشی از سیم های برق بی کیفیت نیست ولی درصد بالایی از آن را شامل می شود.
سیم و کابل های غیراستاندارد، عامل اصلی آتش‌سوزی در منازل هستند اما تولید آن ها در ایران حتی بیشتر از کابل‌های استاندارد است. براساس برآوردهای محمد باقر پورعبدالله، کارشناس انجمن سیم و کابل، فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد کابل‌های منازل استاندارد هستند.
آمارهای رسمی سازمان آتش‌نشانی نشان می‌دهد ۵۰ درصد آتش‌سوزی منازل به دلیل استفاده از تجهیزات غیراستاندارد است. اما از آن جا که تعداد واحدهای زیر زمینی تولید سیم و کابل در کشور به حدی زیاد است که نمی‌توان به راحتی آن ها را ساماندهی کرد، تولید سیم تقلبی، منبع درآمد مناسبی را برای واحدهای زیرپلهای ایجاد می‌کند. از سوی دیگر قیمت ارزان سیم و کابل تقلبی سبب شده بساز به فروش‌هایی که فقط به فکر ساخت آپارتمان با کمترین هزینه هستند، مشتری ثابت این کابل‌های زیرپلهای باشند.
اگرچه فروشندگان لاله‌زار معتقدند که شناخت کابل‌های تقلبی از اصل کار بسیار دشواری است و اگر بدانند که کابلی تقلبی است، به هیچ وجه در فرآیند توزیع آن مشارکت نمی‌کنند زیرا آن را عملی خلاف قانون می‌دانند، اما وجود مشتری برای سیم‌های تقلبی سبب می‌شود که این سیم‌ها همچنان در بازار باقی بمانند. قیمت نخستین نشانه‌ای است که می‌تواند فروشندگان را از غیر‌اصل بودن کالا مطلع کند. با وجود این راهکار بسیار ساده، از آنجا که کابل‌های تقلبی مشتریان خاصی دارند، به نظر می‌رسد فروشندگان تمایلی برای مقابله با عرضه آن ندارند.
ثبت اختراع کابل های تقلبی!
در بازار آشفته‌ای که گران شدن مس به آشفته‌تر شدن آن دامن زده است، محمد‌باقر پورعبدالله، کارشناس انجمن سیم و کابل سندیکای برق ادعای ثبت اختراع کابل‌های غیراستاندارد را مطرح می‌کند. وی به می‌گوید:
'' گران شدن مس سبب شد در واحدهای کوچک تولیدکننده سیم و کابل، از سطح مقطع مس به‌تدریج کاسته شود و استفاده از سایر فلزات در سیم و کابل معمول شد.''
کارشناس انجمن سیم و کابل سندیکای برق اضافه می‌کند:
'' در حال حاضر کابل‌های افشان با هادی آلومینیومی در کشور تولید می‌شود که به آن CCA می‌گویند. یا حتی سیم‌هایی تولید می‌شود که داخل آن آهن به کار رفته و فقط لایه نازکی از مس روی سیم را می‌پوشاند. این سیم‌ها به CCS شهرت دارند.''
وی با اشاره به این که مقاطع مشخصی از مس، شدت (آمپر) معینی از برق را عبور می‌دهد، بیان می‌کند:
'' استفاده از فلزات به جز مس در سیم، شدت عبور جریان را کاهش داده و کابل داغ می‌شود. در نتیجه زمینه اتصالی و بروز آتش‌سوزی فراهم می‌شود.''
پورعبدالله کاهش سطح مقطع فلزی، افزایش ضخامت عایق و استفاده از فلزات هادی نامناسب را رایج‌ترین تقلب‌های شرکت‌های زیرزمینی سازنده کابل اعلام کرد. وی ادامه داد:
'' متاًسفانه باوجود آن که سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی استفاده از فلز آلومینیوم را در سیم‌های افشان غیر‌مجاز می‌داند، برخی برای این سیم‌های غیراستاندارد، گواهی ثبت اختراع دریافت کرده‌اند.''
کارشناس انجمن سیم و کابل سندیکای برق با تاکید بر این که کابل‌های آلومینیومی به هیچ وجه ایمن نیستند، عدم ارتباط دستگاه‌های مختلف را مهم‌ترین دلیل ثبت اختراع این کابل‌های خطرآفرین می‌داند. وی در پاسخ به این پرسش که چند درصد از سیم‌های منازل استاندارد است، عنوان می‌کند:
'' برآوردها نشان می‌دهد فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد کابل‌های منازل استاندارد است. قیمت پایین هادی‌های تقلبی سبب شده متاًسفانه در مسکن مهر از این نوع سیم و کابل‌ها به وفور استفاده شود.''
تقلب در مهر استاندارد
به اعتقاد صادق صیاد، دبیر کمیته حمایت از ساخت داخل سندیکای برق، جریمه‌های در نظر گرفته شده برای تولیدکنندگان متخلف صنعت سیم و کابل را بازدارنده نمی‌داند. وی می‌گوید:
'' قیمت مس به قدری بالا رفته که حتی اگر پس از شش ماه با طی کردن مسیرهای اداری پیچیده و مراحل دادگاه‌های قضایی، حکمی صادر شود، جریمه تعیین شده معادل ۱۰ کیلوگرم مس خواهد بود. در نتیجه دلیلی ندارد که تولیدکنندگان متخلف به کم‌فروشی در مس سیم‌ها ادامه ندهند.''
صیاد با اشاره به این که برای فعالیت در صنعت سیم و کابل پروانه‌های زیادی صادر شده، معتقد است که تعداد کارخانه‌های تولیدکننده سیم و کابل در ایران با هیچ معیار بین‌المللی همخوانی ندارد. در عربستان ظرفیت یک کارخانه معادل ۲۵۰ هزار تن است اما در ایران بالاترین ظرفیت، ۱۰ درصد این میزان است. وی نگاه دولت به کارخانه و صنعت همچنین رانت ایجاد شده در خرید و فروش مواد اولیه‌ای مثل مس را عامل موثری برای ایجاد جاذبه در راستای دریافت پروانه فعالیت در صنعت سیم و کابل می‌داند. دبیر کمیته حمایت از ساخت داخل سندیکای برق هم چنین از تقلب در مهر استاندارد و برندهای معتبر در صنعت سیم و کابل خبرداده و می‌گوید به دلیل بازدارنده نبودن قوانین، تقلب در برندها بسیار شایع است.
تقلب برندهای ایرانی به کشورهای همسایه رسید!
گویا تقلب برند سیم و کابل فقط در ایران شایع نیست. احسان رحمانی فعال عرصه سیم و کابل می‌گوید:
'' تشخیص کابل اصلی از تقلبی (فیک) کار بسیار دشواری است. در نتیجه کشورهای همسایه نیز برندهای مطرح ایرانی را تقلب می‌کنند.''
وی ادامه می‌دهد:
'' تقلب برندهای مطرح ایرانی در پاکستان بسیار رایج است. در افغانستان نیز علاوه بر اینکه میتوانید کابل‌هایی با برندهای اصلی ایرانی را پیدا کنید، برندهای ایرانی تقلب شده نیز در دسترس است.''
به گزارش برق نیوز رحمانی در پاسخ به این پرسش که چرا در صنعت کابل این همه تقلب می‌شود، بیان می‌کند:
'' در زمینه مقابله با تقلب، کاری از دست ارگان‌های نظارتی بر نمی‌آید.قوانین زیادی در این رابطه وجود دارد اما اجرایی نمی‌شود.''
وی تقلب در کیفیت سیم و کابل را عاملی برای وارد شدن زیان و خسارت به تولیدکننده و مصرف‌کننده دانسته و می‌گوید:
'' اگرچه کابل‌های تقلبی در بازار زیان مالی زیادی برای تولیدکنندگان به همراه دارد اما هنوز راهکاری برای مقابله با آن پیدا نشده است. فقط هر از گاهی تب مقابله با کابل‌های تقلبی سبب می‌شود که با فروشندگان در لاله‌زار برخورد شده و بخشی از کابل‌های تقلبی پاره شود. اما در نهایت این تب فروکش می‌کند.''
کابل‌های غیراستاندارد در ۷۰ درصد منازل
یکی از فعالان و آگاهان بازار سیم و کابل گفت:
'' اگرچه برخی از فعالان بازار، میزان سیم و کابل های تقلبی را بیش تر و در حدود ۶۰ درصد عنوان می کنند اما با قاطعیت می توان گفت که ۴۰ درصد بازار سیم و کابل در انحصار کالاهای غیراستاندارد و تقلبی است.''
تورج ابوذرخانی تصریح کرد:
'' طبق آمار اعلام شده توسط سازمان آتش نشانی، حدود ۲۵ درصد آتش سوزی هایی که در تهران اتفاق می افتد به علت استفاده از همین سیم و کابل هاست که خسارت ناشی از آن سالانه بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود.''
وی افزود:
'' عده ای افراد سودجو در کارگاه های زیرپله ای و حتی گاوداری ها و با استفاده از مواد اولیه ارزان و بی کیفیت، اقدام به تولید سیم و کابل های غیراستاندارد و تقلبی می کنند و با به خطر انداختن جان مردم درآمدهای کلانی نصیب خود می کنند.''
وی اذعان کرد:
'' افزایش قیمت مس در بازارهای جهانی و داخلی که ناشی از روند صعودی قیمت انرژی بوده است، میزان تقلب در تولید سیم و کابل ها را افزایش داده است.''
وی افزود:
'' با استفاده از این روش هزینه تولید کارگاه های بی نام و نشان حدود ۲۰ درصد کاهش پیدا می کند در نتیجه این افراد محصولات خود را با قیمت پایین تری به بازار عرضه می کنند که اتفاقا مورد استقبال مردم نیز قرار می گیرد چراکه تشخیص کابل ۵/۲ میلی متری از ۸/۱ میلی متری تقلبی برای مردم کار آسانی نیست.''
محمد افشاری، یکی دیگر از فعالان بازار سیم و کابل نیز در این رابطه گفت:
'' علاوه بر کسانی که در داخل کشور و در کارگاه های زیرپله ای اقدام به تولید سیم و کابل های تقلبی و غیراستاندارد کرده و با جعل آرم استاندارد محصولات خود را به بازار عرضه می کنند، عده ای از تجار کشورمان نیز با واردات انبوه و بی رویه سیم و کابل های چینی که غالبا از کیفیت بسیار پایینی نیز برخوردارند عرصه را بر تولیدکنندگان واقعی تنگ کرده اند.''
وی افزود:
'' این افراد با جعل برند و مارک های معروف جهانی و داخلی، محصولات بی کیفیت و تقلبی چینی را با قیمت هایی به مراتب پایین تر از قیمت بازار به فروش می رسانند که به همین دلیل با استقبال مردم روبه رو می شوند.''
وی تصریح کرد:
'' افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه به ویژه مس طی دو سه سال اخیر و عدم مدیریت صحیح و کارآمد در زمینه تولید، توزیع و واردات، باعث شده تا عده ای سودجو با پایین آوردن میزان مس در تولید کابل های مصرفی و یا کوتاه کردن قطر این کالاها، عملاجان میلیون ها انسان را به خطر بیندازند.''
وی تاکید کرد:«با توجه به کاهش قدرت خرید مردم و قیمت پایین سیم و کابل های غیراستاندارد که موجب استقبال از این کالاها می شود، مسوولان مربوطه برای حفظ جان مصرف کنندگان، باید از توزیع این کالاها به بازار جلوگیری کنند.»
وجود باندهای مافیایی در تولید و صادرات سیم و کابل
میزان تولید سیم و کابل در کشور، دو برابر نیاز واقعی و حدود ۳۵۰ هزار تن است، بنابراین صادرات مازاد تولید این کالامی تواند فرصت خوبی برای شناخت و پیدا کردن بازارهای جهانی منجر به ارزآوری بالابرای ایران شود اما نکته قابل تاًمل در این میان آن است که تداوم تولید سیم و کابل های تقلبی در کشور و صادرات آن به کشورهای هدف و واردات انبوه محصولات بی کیفیت چینی به کشور و فروش آن به نام تولیدکنندگان معتبر داخلی در بازارچه های مرزی، می تواند این ارزآوری و فرصت را تهدید کرده و تحت تاثیر قرار دهد.
محمود ضیایی، یکی از فعالان و کارشناسان بازار سیم و کابل، در این رابطه گفت:
'' باندهای مافیایی در کشور وجود دارد که اقدام به تولید و صادرات سیم و کابل های تقلبی می کنند به طوری که در اثر فعالیت این باندها، ایران یکی از بزرگ ترین بازارهای هدف خود را از دست داده است.''
وی با تاًکید بر این که در حال حاضر کشورهای ترکیه و اسرائیل بازار، جمهوری آذربایجان را در اختیار خود گرفته اند، افزود:
'' طی چند سال اخیر، این افراد اقدام به صادرات اجناس بنجل و بی کیفیت به کشور آذربایجان کرده اند و به توانمندی صادرات ایران در این زمینه آسیب رسانده اند.''
وی با اشاره به این که این افراد طی شش ماه اخیر فعالیت خود را به طرز وسیعی افزایش داده اند، افزود:
'' این باندهای مافیایی همیشه یک قدم جلوتر از دولت هستند و با احساس کوچک ترین فشار بلافاصله رابطین خود را عوض می کنند تا شناخته نشوند، از این رو برخورد با این افراد به سختی صورت می گیرد.''
وی تاًکید کرد:
'' در صورت دست روی دست گذاشتن و نظاره گر بودن، در کوتاه مدت بازارهای عراق، آسیای میانه، افغانستان، ازبکستان و ... را نیز از دست خواهیم داد.''
از فروشنده فرم تاًئیدیه استاندارد بخواهیم
محصولاتی چون سیم و کابل را نمی توان از وزن و بسته بندی ظاهری آن شناخت. متاًسفانه در خیلی از موارد دیده شده که بر روی محصولات تولیدی و یا وارداتی آرم استاندارد و شماره ثبت وارد شده است اما برای اطمینان از استاندارد بودن محصولات و شناسایی اجناس تقلبی در بازار شما میتوانید فرم استاندارد محصولات را از فروشنده کالا درخواست نمائید تا فروشنده نیز مجبور شود در این چرخه اقتصادی که در آخر به نفع مصرف کننده است محصولات با کیفیت و استاندارد شده ای را به فروش برساند.
شرکت‌های جعلی سیم و کابل را بشناسید
در همین مدیر کل استاندارد تهران از شناسایی بیش از ۱۰ نوع سیم و کابل غیراستاندارد خبر داد و گفت: حدود ۱۶۰۰ کلاف صد متری (۱۶۰هزار متر) سیم و کابل غیراستاندارد با برندهای مختلف کشف شده است.
روابط عمومی استاندارد تهران، مسلم بیات افزود:
'' برخی از برندهای کشف شده سیم و کابل که با جعل نشان استاندارد تولید شده شامل نوین خراسان، رعد خراسان، آرین کابل خراسان، هادی نور خراسان، آرین خراسان، افشار خراسان، الماس خراسان، برق الکتریک خراسان و بند تخت خراسان است.''
بیات با تًاکید بر اینکه متخلفان به مراجع قضایی برای رسیدگی و برخورد جدی معرفی می شوند به مصرف کنندگان توصیه کرد: برای پیشگیری از حوادث جبران ناپذیر و آتش سوزی، از ایمنی و رعایت استانداردهای ملزوم اینگونه کالاها اطمینان حاصل کنند.
