برق کشی ساختمان مسکونی از مباحث مهمی است که باید یک برق کار در مورد آن بداند ما اصول برق کشی ساختمان مسکونی را بررسی می کنیم تا با برق کشی ساختمان مسکونی آشنا شوید.
شاید شما خیلی از کتاب‌ها یا فایل‌های آموزش برق کشی برق ساختمان مسکونی را خوانده اید یا کلیپ هایی را مشاهده کرده‌اید اما در اکثر منابع برق ساختمان توضیحات به‌صورت ساده و قابل‌فهم بیان نمی‌شود یعنی اگر شخصی مفهوم آن موضوع را دقیق برای ما بیان نکند نمی‌توانیم به‌صورت عملی برق کشی ساختمان مسکونی را انجام دهیم که ما در این مقاله به پرکاربردترین نقشه ی برق در ساختمان به‌صورت کاملاً ساده‌سازی شده می‌پردازیم.
اصول برق ساختمان:
اگر از پایه ای ترین قسمت برق شروع کنیم، کل برق از سه قسمت تشکیل شده:
۱- تولید برق
۲- انتقال برق
۳- توزیع برق
که تمرکز ما روی توزیع برق است که برق ساختمان زیر مجموعۀ آن است. توزیع همان برقی است که از تیر برق ها در محله ها به منازل ما می آید و ما از این انرژی پاک استفاده می کنیم انرژی که مانند خون در بدن انسان در بین ما انسان ها وجود دارد.
ایمنی در برق ساختمان:
ایمنی یک مبحث مهمی در برق است که اگر رعایت نکنیم آموزش برق برای ما نتیجۀ خوشایندی به مراه ندارد؛ ولی مهم ترین بحث در ایمنی پیشگیری است همان گونه که در مورد بیمار نشدن خود مان می دانیم پیشگیری بهتر از در مان است. ایمنی در برق هم دقیقاً به این صورت است؛ اگر رعایت نکنیم صدمات ناخوشایندی را به همرا دارد.
سیم‌کشی ساختمان:
به طور کلی سیم کشی ساختمان به دو صورت انجام می گیرد، که بسته به نیاز فرد هر کدام از این نوع که نیاز بود مورد استفاده قرار خواهد گرفت:
۱- سیم‌کشی روکار:
معمولاً درهنگام سیم کشی ساختمان به صورت روکار سیم‌ها را از روی گچ به‌صورت آزاد یا داخل لوله و یا داخل داکت عبور می‌دهند، در این روش کلیۀ سیم‌ها ولوله‌ها در معرض دید هستند و به همین دلیل عیب‌یابی در این نوع سیم‌کشی در ساختمان آسان‌تر است.
۲- سیم‌کشی توکار در ساختمان:
سیم‌کشی توکار در ساختمان ها با توجه به موقعیت محلی و یا در نظر گرفتن مسائل دیگری مانند زیبایی، ارزش اقتصادی، اهمیت حفاظتی در اماکن مختلف، به سه روش زیر اجرا می‌شود:
۲.۱- سیم‌کشی با جعبه‌تقسیم:
در این روش سیم‌ها را از قسمت بالای دیوار و از داخل لوله‌ها به‌صورت افقی عبور می‌دهند.
در نقاط معین (در بالای کلید یا پریز) و به فاصله‌ی حدود ۳۰ سانتی‌متر از سقف، قوطی تقسیم در نظر گرفته می‌شود و تقسیم سیم در داخل آن انجام می‌شود درگذشته این روش بیشتر استفاده می‌شد، ولی امروزه به دلیل اینکه تجهیزات سیم‌کشی توسعه‌یافته و عیب‌یابی و مسائل دیگر در سیم‌کشی مطرح است کمتر استفاده می‌شود لذا این روش را به نام روش کلاسیک و آموزشی مورداستفاده قرار می‌دهند.
۲.۲- سیم‌کشی توکار با استفاده از قوطی کلید و پریز به‌جای قوطی تقسیم:
در این روش از قوطی‌های کلید و پریز به‌جای قوطی تقسیم استفاده می‌شود.
در هنگام نصب کلید و پریز باید فضای کافی برای سیم‌ها هم ایجاد بکنیم تا کلید و پریز به‌راحتی در قوطی نصب شود، در حالت عادی قوطی‌های کلید و پریز جای کافی برای تقسیم سیم‌ها را ندارد برای ایجاد فضا برای سیم در پشت کلید ما باید مقداری از پشت قوطی را کند و کاری کنم تا عمق قوطی‌ها بیشتر شود.
در این روش سیم‌های روشنایی از سیم‌های پریز جدا است، به عبارتی برای هرکدام از این دو قسمت سیم‌کشی جداگانه انجام می‌شود، امروزه این روش بیشترین استفاده را دارد و یک روش پرکاربرد به شمار می‌آید.
۲.۳- سیم‌کشی توکار با استفاده تابلوی توزیع محلی یا جعبه‌فیوز:
در این روش از سیم‌کشی توکار سیم‌ها، با توجه به توزیع برق و تقسیم‌بندی محل‌های متفاوت منزل، به‌طور مجزا به داخل جعبه‌فیوز آورده می‌شوند.
محل نصب این تابلو باید درجایی باشد که آوردن لوله‌ها برای سیم‌کشی به محل تابلوی مرکزی امکان‌پذیر باشد.
در این روش معمولاً جعبه‌فیوز را در راهرو یا محل‌های مناسب دیگر نصب می‌کنند، در این روش امکان تغییرات یا عیب‌یابی سیم‌ها در مقایسه با دو روش بالا راحت‌تر انجام می‌شود، به همین جهت از این روش در ساختمان‌ها و اماکنی از قبیل واحدهای مسکونی، دفاتر کار، ادارات، بیمارستان‌ها و موارد مشابه آن‌ها استفاده می‌شود.
از معایب این روش مصرف بیشتر سیم و صرف هزینه‌های بیشتر هنگام سیم‌کشی است چون همان‌طور که در بالا گفتیم برای هر قسمت منزل خود به‌طور مجزا سیم‌کشی انجام می‌شود، به‌طور مثال در یک اتاق دو خط سیم، یکی برای روشنایی و دیگری برای پریزها سیم‌کشی می‌شود و برای سایر قسمت‌ها مثل آشپزخانه و … نیز به این صورت است.
نکته مهم: در هنگام سیم‌کشی در هر سه روش یک مورد مشترک وجود دارد و آن‌هم این است که برای کولرها یا آبگرم کن که از وسایل پرمصرف هستند یک سیم مجزا از قسمت جعبه‌فیوز برای آن‌ها آورد می‌شود.
ترتیب انجام کارهای برق ساختمان:
سیم کشی کامل یک ساختمان دارای مراحل متعددی می باشد که هر مرحله از کار طی زمان خاصی انجام می شود. بدین معنی که شما نمی توانید تمام مراحل را در یک زمان و پشت سرهم انجام دهید زیرا باید شرایط برای ادامۀ کار شما آماده باشد.
۱- مرحله اول:
۱- کشیدن نقشۀ ساختمانی شامل: سیستم های روشنائی؛ سیستم های صوتی؛ سوکت های برق؛ تلفن؛ آنتن مرکزی؛ آیفون؛ فن کوئل ها؛ اعلام حریق؛ برق اضطراری و موتور خانه.
قبل از هر کاری برای سیم کشی یک ساختمان نیاز به یک نقشه یا طرح کلی از ساختمان داریم که این نقشه می تواند از سوی شما و یا مهندس برق مربوطه ارائه شود. شروع به کار از روی نقشه می تواند به کار شما به عنوان یک برقکار سرعت و ظرافت ببخشد و یک ساختمان را کاملاً اصولی و بر اساس استانداردها برق کشی نمائید.
۲- اجرای نقشه روی کار.
۳- تراز کردن کل قوطی کلیدها و کشیدن خطِ تراز با چک لاین یا تراز لیزری.
پس از تعیین نقشه باید برای کلیدها و پریزها جهت آماده کردن برای کنده کاری خط تراز کشیده شود. طبق استاندارهای برق ساختمان فاصله ی کلیدها و پریزها از کف را اندازه گیری کرده و بوسیله شنگ تراز (البته امروزه از لیزر هم برای این کار استفاده می شود) دو سر هر دیوار را نشانه گذاری می کنیم سپس به وسیله ریسمان رنگ یک خط سراسری می کشیم. به این ترتیب اندازه ها دقیق و کلیدها و پریزها هر کدام در سطحی کاملا استاندارد روی دیوار قرار می گیرند.
۴- شیار زدن مسیر لوله ها با شابلون ودستگاه شیارزن.
۵- کندن قوطی کلیدها با دستگاه.
هنگامی که نقشه و طرح کلی شما آماده و خط تراز اجرا شد باید مکان هایی که می خواهیم لوله ها و قوطی های برق را جا دهیم کنده شوند. این کار به روش سنتی با استفاده از تیشه های برقکاری و چکش و قلم انجام می گرفت ولی اکنون با پیشرفت صنعت دستگاه های پیشرفته ایی برای این کار تولید شده اند. که عبارتند از:
الف- شیار زن:
این دستگاه بسیار کار آمد می تواند در کندن جای لوله ها و قوطی ها بسیار با دقت عمل کرده و تنها مکان مورد نیاز برای جا دادن آن ها را بکند. نمونه های تک تیغ و دو تیغ این دستگاه ها در بازار موجود می باشند که نمونۀ دو تیغ آن ها قابل تنظیم بوده و شما می توانید یک اندازه خاص برای برش روی دیوار را به دستگاه بدهید.
ب- بتن کن یا هیلتی:
این دستگاه یک چکش برقی قوی است که می تواند بتن و آجر را به راحتی بکند و برای مواردی که نیاز به کندن بتن و آجر داریم می توانیم ار آن بهره ببریم. نمونه های مختلفی نیز از این دستگاه در بازار موجود می باشد.
۶- سوراخ کردن روشنائی سقفی توسط دستگاه (در مورد سقف کاذب، روی سقف ساپورت خورده و روی آن لوله فیکس می شود).
۷- نصب قوطی کلید روی دیوار توسط شابلون و تراز کردن دقیق آن ها.
در این مرحله باید قوطی های برق که مخصوص نصب کلید و پریز در آینده می باشند روی دیوار نصب شوند. طبق نقشه و یا ایده کلی خودتان مکان هایی را که برای نصب کلیدها و پریزها و جعبه فیوز روی دیوار در نظر گرفته ایم قوطی گذاری کرده و محکم می کنیم. این محکم کردن می تواند بوسیله گچ انجام شود. در انجام این کار باید دقت شود که قوطی ها با دیوار در یک سطح قرار داده شوند.
۸- جوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهای که برای ورودی و خروجی لوله های که داخل جعبه فیوز آورده می شود.
۹- جوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهای که برای ورودی و خروجی لوله های که داخل جعبه آنتن و تلفن آورده می شود.
۱۰- اجرای لوله پولیکا گذاری توسط گرما و خم کاری توسط مشعل و فنر و آب بندی آن توسط چسب پولیکا.
لوله های برق معبر سیم های برق، تلفن و آنتن به مکان های مختلف ساختمان می باشند و پس از قوطی گذاری باید لوله های برق در جای خود محکم شوند. تعداد و روش لوله گذاری به نقشه اصلی بستگی دارد. انواع مختلفی از لوله های برق موجود می باشند که می توان به لوله های فلزی، گالوانیزه و هم چنین فراگیرترین آن ها یعنی لوله های P.V.C اشاره کرد. لوله های برق طبق استانداردهای برق ساختمان برای ارتباط با نقاط مختلف از کف ساختمان عبور می کنند و هم چنین از لوله های خرطومی نیز در برخی جاها جهت لوله کشی هایی با مسیر کوتاه استفاده می شود. هنگامی که بخواهیم لوله ای را به یک مسیر عمودی امتداد دهیم از زانو های 90 یا 45 درجه استفاده می کنیم.
۱۱- جوشکاری و ساخت ساپورت برای سینی برق بر روی داکت مشخص شده از روی نقشه (این سینی برق ها برای ورود کابل های برق تلفن آنتن ماهواره و ... نیازهای ساختمان به طور مجزا داخل داکت های ساختمان فیکس و وارد باکس های مورد نیاز خود می شود).
۱۲- پوشش کامل روی لوله پولیکا های که در کف ساختمان کار شده است.
۱۳- نصب جعبه فیوز و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.
۱۴- نصب جعبه آنتن و ماهواره و تلفن و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.
۱۵- تأمین ارتینگ ساختمان (نصب پلیت و سیم مسی وزغال ونمک برای راه اندازی چاه ارت و ازآنجا به سینی برق و به مصرف کننده ها).
۱۶- لوله فولادی گذاری در شرایطی که نقشه تعیین کرده است(در پارکینگ های اداره جات داخل روشنائی آسانسور و روشنائی موتور خانه).
۲- مرحله دوم: (بعد از کف سازی و کاشی کاری و سفید کاری دیوار)
۱- تمیز کردن قوطی کلیدها وبریدن لوله های اضافی روی کار.
۲- سیم گذاری داخل لوله پولیکا (رنگ سیم ها و قطر سیم ها و جنس سیم ها از روی استاندارد انتخاب می شود).
یک از مهم ترین قسمت های برق ساختمان سیم کشی می باشد. در این مرحله سیم کشی کامل یک واحد مسکونی انجام می شود و سیم های برق و تلفن و آنتن و غیره از لوله های مختلف عبور داده و به قوطی های مشخص شده امتداد می دهیم. عبور سیم های برق از لوله ها امکان پذیر نمی باشد مگر این که از یک وسیلۀ مخصوص به نام فنر سیم کشی استفاده شود و به این شکل عمل می شود که ابتدا فنر را از لوله ها عبور داده سپس سیم ها را به انتهای فنر وصل کرده و سر دیگر فنر را می کشیم. نمونه های فلزی و نوع مرغوب پلاستیکی فنرها در بازار موجود می باشد.
۳- انداختن کابل شیلد دار برای بلندگوها و از آنجا به ولوم های همان اتاق و از آنجا به فیشهای پشت آمپلی فایرها.
۴- کابل کشی برق از داخل جعبه فیوز و رد کردن داخل سینی برق و بست زدن و از آنجا به زیر کنتور (درصورت داشتن دیزل ژنراتوراین کابل ها داخل موتور خانه و وارد تابلو های مخصوص خودش می شود).
۵- کابل کشی تلفن – آنتن ماهواره و آیفون از تابلوهای مخصوص خود و رد کردن داخل سینی مخصوص خودش و بست زدن کابل ها و از آن جا به باکس های مخصوص خودشان.
۶- اتصالات سر سیم ها در داخل قوطی کلید - جعبه فیوزها – روشنائیها – توکارها – و جعبه آنتن – ماهواره- تلفن – اعلام حریق- UPS (نصب دستگاه های تغذیه UPS به شرکت های مسئول مرتبط می شود).
پس از سیم کشی باید سیم ها را تقسیم بندی کرد و به هر کلید و یا پریز برق رساند و سیم های روشنایی ها را در قوطی مربوطه قرار داد که به این مرحله سیم بندی می گویند. سیم بندی ها بسیار مهم می باشند زیرا اگر در این مرحله اشتباهی صورت گیرد باعث اتصالی و اشکال در سیستم خواهد شد.
۷- قلع اندود کردن کل اتصالات و سر سیم ها توسط حوضچه قلع
۸- عایق کاری اتصالات توسط وارنیش حرارتی و کانکتور (جایگزین لنت برق).
۹- اجرای کابل کشی مربوط به بیرون ساختمان نصب نور افکن ها در نما.
۳- مرحله سوم: (بعد از نقاشی و کف تمام شده)
۱- بستن کلید و پریز و تراز کردن آن ها.
۲- بستن ترمینال روی سر سیم ها.
۳- نصب دتکتور های دود و شستی آن ها روی جاهای تعیین شده.
۴- نصب فیوزها داخل جعبه فیوز و وایرشو زدن سرسیم ها و فیوز بندی آن ها.
۵- نصب آیفون تصویری بستن سوکت ها و شستی های مربوط به آن.
۶- نصب آنتن مرکزی و سوئچینگ های مربوط به آن.
۷- نصب سوئچینگ های ماهواره (نصب و راه اندازی ماهواره بر عهده شرکت های مربوط می باشد).
۸- نصب چراغ های سنسوردار در راه پله و پارکینگ ها.
۹-نصب چشم لایتینگ در سرویسها برای هود مرکزی (این چشم ها پس از عمل کردن به کنتاکتور و سپس کنتاکتور به سانتیفوژ فرمان داده و باعث تهویه سرویس ها می شود).
۱۰- نصب نور مخفی های داخل سقف کاذب و کفی های روی سرامیک.
۴- مرحله چهارم: (نصب تجهیزات برقی)
۱- نصب تابلوی برق موتورخانه (تجهیزات داخل تابلوبرق بر اساس نیازهای موتور خانه انتخاب و توسط تابلو ساز ساخته می شود).
مرحلۀ نهایی سیم کشی برق ساختمان نصب می باشد. در این مرحله کلیدها، پریزها، سرپیچ ها، آیفون و فیوزها نصب و برای برق دادن به واحد مسکونی اماده می شوند. در این مرحله باید سعی شود تمامی نصبیات با دقت و ظرافت نصب شوند زیرا این کار در تائید مهارت و سلیقۀ کار شما نزد مشتری بسیار مؤثر خواهد بود. در این مرحله برای نصب حبایی ها، چراغ های دیواری، فن ها، آیفون باید از دریل استفاده شود.
۲- نصب پایۀ سینی برق روی دیوار وفیکس کردن سینی برق روی آن.
۳- نصب لولهۀ زیرسینی برق و از آن جا روی الکتروموتورها و ترموستات ها و مصرف کننده های دیگر.
۴- کابل کشی از تابلو برق روی سینی برق و داخل لوله از آن جا به سر الکترو موتورها و ترموستات ها و مصرف کننده ها.
۵- وایرشو زدن و شماره زدن سر سیم ها و بستن آن روی تخته کِلِم الکتروموتورها وترموستات ها و مصرف کننده ها واز آنجا به ترمینال زیر تابلو برق.
